62. sjednica Odbora za ljudska prava i slobode

Mjesto: Plava sala

---

D N E V  N  I    R  E  D:

Usvajanje Zapisnika sa:

 - 58. sjednice Odbora, održane 10. juna 2020. godine, 

- 59. sjednice Odbora, održane 16. juna 2020. godine,

- 60. sjednice Odbora, održane 16. juna 2020. godine,

- 61. sjednice Odbora, održane 18. juna 2020. godine

 

 

1. Izvještaj o radu Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za 2019. godinu, koji je Skupštini Crne Gore podnio Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore;

2. Tekuća pitanja.

****

U vezi sa prvom tačkom Dnevnog reda, polazeći od navoda u Izvještaju Evropske komisije o Crnoj Gori za 2019. godinu:

               „Temeljna prava

Kapacitet Zaštitnika ljudskih prava i sloboda i Nacionalnog preventivnog mehanizma (NPM) i dalje je ojačan, kao i ukupna svijest o međunarodnim standardima u oblasti ljudskih prava, naročito o sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava (ESLJP). Ostaje da se ostvari dalji napredak u usklađivanju zakonodavstva sa međunarodnim i evropsko-unijskim standardima u oblasti ljudskih prava, uključujući i oblast sprečavanja diskriminacije lica sa invaliditetom. Sprovođenje zakonodavstva i dalje je izazov, a institucionalne kapacitete za ljudska prava i dalje treba značajno ojačati. Crna Gora tek treba da obezbijedi adekvatne institucionalne mehanizme za zaštitu posebno osjetljivih grupa od diskriminacije. Romska i egipćanska manjina i dalje su najugroženija zajednica i najviše izložena diskriminaciji. Nasilje zasnovano na rodnoj pripadnosti i nasilje nad djecom ostaju pitanja koja izazivaju ozbiljnu zabrinutost.          Da bi se riješili ovi nedostaci, Crna Gora treba naročito da: → dalje ojača institucije za ljudska prava i Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, i da poveća njihovo poznavanje međunarodnih i evropskih standarda u oblasti ljudskih prava; → ojača primjenu i zaštitu ljudskih prava i obezbijedi djelotvornu zaštitu žrtava povreda ljudskih prava i tako što će obezbijediti djelotovorne istrage zlostavljanja koje počine organi za sprovođenje zakona i slučajeva smrtnih ishoda i fizičkih napada na fizička lica, u skladu sa sudskom praksom Evropskog suda za ljudska prava (ESLJP); → obezbijedi djelotvorno sprovođenje politika iz oblasti temeljnih prava o rodnoj ravnopravnosti, prava djeteta i prava Roma, te prava lica sa invaliditetom, obezbjeđivanjem dovoljno sredstava iz budžeta za sprovođenje politika, poboljšanje kapaciteta nadležnih institucija i povećanje njihove međuinstitucionalne koordinacije.”

 

“Kada je riječ o međunarodnim instrumentima za ljudska prava, nije bilo novih ratifikacija. Crna Gora još uvijek treba da ratifikuje Međunarodnu konvenciju o zaštiti prava svih radnika migranata i njihovih porodica (ICRMW) koja je potpisana 2006. godine.

Crna Gora je nastavila dijalog i saradnju sa međunarodnim organizacijama za ljudska prava i tijelima za monitoring, naročito Ujedinjenih nacija (UN) i Savjeta Evrope (SE). U junu 2018. godine Savjet za ljudska prava UN usvojio je Izvještaj za Crnu Goru u okviru Univerzalnog periodičnog pregleda (treći ciklus). Od 169 preporuka Crna Gora je prihvatila 7, notirala 3 i izrazila da smatra da su 144 preporuke već realizovane ili u procesu realizacije, dok ostale nisu realizovane. Komitet za prava djeteta UN usvojio je zaključna zapažanja o Crnoj Gori u junu 2018. godine. U septembru 2018. godine Komitet UN za eliminaciju rasne diskriminacije takođe je usvojio zaključna zapažanja o Crnoj Gori. U oktobru 2018. godine Grupa eksperata za borbu protiv nasilja nad ženama i nasilja u porodici (GREVIO) Savjeta Evrope objavila je svoj prvi izvještaj iz evaluacije Crne Gore. U februaru 2019. godine, Evropski komitet za sprečavanje torture i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja (CPT) objavio je svoj četvrti periodični izvještaj o Crnoj Gori.

Crna Gora nastavila je da obezbjeđuje dobar nivo saradnje s Evropskim sudom za ljudska prava i nijedna od presuda Suda u odnosu na Crnu Goru nije predmet postupka pojačanog nadzora. Vlada nastavlja da zaključuje prijateljska poravnanja u predmetima koji se odnose na dužinu postupka i neizvršenje domaćih odluka. Crna Gora još nije posmatrač u Agenciji za temeljna prava, ali je izrazila interesovanje da postane. Tokom 2018. godine ESLJP je donio 13 presuda protiv Crne Gore. Većina ih se odnosila na član 6 EKLJP (pravo na pravično suđenje), dvije su se odnosile na član 8 (pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života), dvije na član 1 Protokola br. 1 (pravo na imovinu), dok se jedna odnosila na član 13 (djelotvorni pravni lijek). Povrede su utvrđene u 11 od ovih predmeta. Tokom 2018. godine ukupno je 318 novih predstavki dodijeljeno tijelu Savjeta Evrope za odlučivanje, a 119 predstavki je krajem godine bilo neriješeno pred Sudom. Ukupna svijest o institucijama i pravima koja štiti Evropska konvencija o ljudskim pravima (EKLJP) je u porastu. Poboljšanja su i dalje potrebna kada je riječ o primjeni standarda ESLJP i kvalitetu obrazloženja odluka koje se odnose na njih.

Što se tiče unapređenja i sprovođenja ljudskih prava, Crna Gora ima Ministarstvo za ljudska prava i Zaštitnika ljudskih prava i sloboda koji je akreditovan sa statusom B od strane Globalnog saveza nacionalnih institucija za ljudska prava (GANHRI). Obje ove institucije dobile su pomoć za jačanje svojih kapaciteta. Kapacitet Ministarstva za ljudska prava i dalje je ograničen i treba da se dalje ojača. Vidljivost kancelarije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, proaktivno djelovanje i produktivnost dalje su se poboljšali, kao i djelotvornije propratne aktivnosti. Tokom 2018. godine zaposlena su četiri dodatna službenika. Broj prijavljenih slučajeva nastavio je da raste, što bi mogao biti pokazatelj sve većeg povjerenja građana u ovu instituciju. Saradnja sa organizacijama civilnog društva ostaje pozitivna, naročito u oblasti borbe protiv diskriminacije; međutim treba da se usvoji sistematičniji i strukturiraniji pristup proaktivnom djelovanju prema građanima. Finansijska sredstva koja se obezbjeđuju za Ministarstvo ljudskih i manjinskih prava i kancelariju Zaštitnika nisu dovoljna da oni mogu svoje poslove efikasno da obavljaju.

Što se tiče sprečavanja torture i zlostavljanja, Crna Gora nastavlja da realizuje preporuke Evropskog komiteta za sprečavanje torture i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja (CPT). Kapacitet Nacionalnog preventivnog mehanizma (NPM) je ojačan, što pokazuju i rezultati njegovog rada. NPM treba da pokaže proaktivniji pristup redovnijim posjetama zatvorima i drugim mjestima gdje su lica lišena slobode, uključujući tu i nenajavljene posjete. Nedostaci i kašnjenja u istragama i procesuiranju predmeta navodnog nasilja počinjenog od strane službenika za sprovođenje zakona, uključujući i one u kontekstu protesta, kao i blage sankcije za utvrđena krivična djela, znak su teškoća u iskorjenjivanju zlostavljanja i u utvrđivanju bilansa rezultata u izricanju odvraćajućih sankcija. Zlostavljanje od strane policije treba da se rješava kroz strožije zapošljavanje, bolju obuku i poboljšani nadzor; nedostaci i dalje postoje u vezi sa unutrašnjom kontrolom i disciplinskim postupcima policije. Navedene poteškoće odnose se i na prijavljene slučajeve navodnog zlostavljanja u zatvorima, uključujući i slučajeve upotrebe produženog vezivanja i fiksacije, koji treba da se rješavaju. Ne postoje dovoljni zaštitni mehanizmi za lica lišena slobode. U psihijatrijskoj bolnici u Dobroti, potrebno je hitno preduzeti mjere da se riješi prenatrpanost kapaciteta. Crna Gora treba da pokaže spremnost da djelotvorno sprečava i vrši represiju pretjerane upotrebe sile od strane službenika za sprovođenje zakona, uključujući i putem obezbjeđivanja da se oni uvijek mogu identifikovati putem identifikacionog broja. U vezi sa nasiljem u zatvoru 2015. godine, u prvom stepenu na rješenje čeka krivični predmet protiv 13 službenika obezbjeđenja u zatvoru.

Što se tiče zatvorskog sistema, materijalni uslovi pritvora i dalje se poboljšavaju kroz renoviranja manjeg obima, ali ukupno gledano uslovi su i dalje slabi. I dalje postoje izazovi vezani za pružanje zdravstvene zaštite licima lišenim slobode. U zatvoru u Spužu zaposleno je još 32 lica tokom 2018. godine; međutim, treba dalje poboljšavati njihove uslove rada. Uprkos pruženoj podršci i dodatnom zapošljavanju napredak u rehabilitaciji i resocijalizaciji je ograničen. Nastavilo se sa obukom, podizanjem svijesti i izgradnjom kapaciteta službenika obezbjeđenja i drugih zaposlenih o standardima u oblasti temeljnih prava u zatvorima. Izmjene i dopune Zakona o izvršenju uslovne osude i kazne rada u javnom interesu i Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti doneseni su u martu 2019. godine. Ostvaren je određeni napredak u vezi sa sistemom alternativnih sankcija, ali se kasni sa implementacijom. Iako je broj zaposlenih u sistemu za uslovnu slobodu povećan, generalno gledano resursi su i dalje nedovoljni i ukupni kapacitet sistema za uslovnu slobodu treba dalje povećavati. Dalji su napori potrebni da se u oblasti uslovne slobode implementiraju alternative kućnom pritvoru. (str. 25, 26 i 27 Prevoda Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori za 2019. godinu)

“U oblasti zabrane diskriminacije, pravni okvir je u velikoj mjeri u skladu sa pravnom tekovinom EU i evropskim standardima, ali nedostaje sveobuhvatna strategija. Sudski predmeti i dalje su rijetkost i veoma ograničen broj predmeta pokreću nadležne inspekcijske službe. I dalje se najčešće prijavljuje diskriminacija u zapošljavanju na osnovu političke pripadnosti. Rad institucije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda u ovoj oblasti poboljšan je, ali njihovi kapaciteti treba dalje da se jačaju u oblasti prikupljanja podataka jer ne postoji jednoobrazna baza podataka pritužbi i predmeta vezanih za diskriminaciju. Pravni okvir vezan za govor mržnje, generalno gledano, u skladu je sa standardima EU, ali broj predmeta govora mržnje u kojima je došlo do krivičnog gonjenja i dalje je mali. Treba da se poboljšaju aktivnosti institucija vezane za takve predmete, uključujući i aktivnosti organa za sprovođenje zakona i pravosuđe.”  (str. 30 Prevoda Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori za 2019. godinu)

„Kada je riječ o pravima djeteta, osnovana je radna grupa za praćenje implementacije Strategije za prevenciju i zaštitu djece od nasilja u porodici, a Ministarstvo prosvjete preuzelo je odgovornost za njenu implementaciju. Potrebna je bolja koordinacija i praćenje politika za djecu. Institucionalni odgovor treba da bude proaktivniji, i treba da bude praćen usaglašenim prikupljanjem podataka kod tijela koja su zadužena za praćenje dječjih prava, kao i dodatnim finansijskim sredstvima. Potrebno je više napora i da se riješe pitanja prisilnih dječjih brakova i dječjeg prosjačenja, koja uglavnom pogađaju romsku zajednicu, kao i pitanje ukupnog nasilja nad djecom. Potrebna su poboljšanja i u postupanju prema maloljetnicima u zatvorima. Veoma mali broj prijavljenih slučajeva seksualnog nasilja nad djecom izaziva bojazan da se ti slučajevi ne prijavljuju u mjeri u kojoj se dešavaju i da ne dolazi do identifikacije žrtava. Proces deinstitucionalizacije polako se nastavlja i treba da se ubrza i dobije podršku alternativnih usluga, između ostalog jačanjem sistema za dječju zaštitu i razvoj hraniteljskog staranja. Ukupni pristup i kvalitet usluga dječje i socijalne zaštite i inkluzivnog obrazovanja za djecu sa smetnjama u razvoju treba da se poboljša zajedno sa uslugama ranog otkrivanja, intervenisanja i rehabilitacije na nacionalnom nivou. (str. 30 i 31 Prevoda Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori za 2019. godinu),

 

Odbor će razmatranjem Izvještaja o radu Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za 2019. godinu, koji je Skupštini Crne Gore podnio Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore shodno članu 47 stav 1 Zakona o Zaštitniku/ci ljudskih prava i sloboda Crne Gore /član 162 Poslovnika Skupštine Crne Gore - kontrolna uloga/, realizovati sedamnaestu aktivnost, utvrđenu Planom aktivnosti Odbora za ljudska prava i slobode za 2020. godinu.

 

Prilikom razmatranja Izvještaja, u skladu sa Planom aktivnosti Odbora za 2020. godinu, posebna pažnja biće posvećena praćenju realizacije Zaključka Skupštine Crne Gore donesenog povodom razmatranja Izvještaja o radu Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za 2018. godinu, objavljenog u “Službenom listu CG”, broj 47/19.

***

Nastavljena je saradnja sa Zaštitnikom ljudskih prava i sloboda Crne Gore, kao krovnom institucijom, novim Ustavom ustanovljenom, za zaštitu ljudskih prava i sloboda. Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore i predstavnici Institucije, po pozivu, u skladu sa članom 67 Poslovnika Skupštine Crne Gore, učestvovali su na brojnim sjednicama Odbora. Od 57 sjednica Odbora za ljudska prava i slobode 26. saziva Skupštine Crne Gore, Zaštitnik ili predstavnici Institucije su učestvovali na 35 sjednica i osam drugih aktivnosti.

 

****

 

Na sjednicu Odbora u proširenom sastavu, u skladu sa članom 67 stav 1 Poslovnika Skupštine Crne Gore, pozvan je:

• zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore, mr Siniša Bjeković,

      a u skladu sa članom 67 stav 2 Poslovnika Skupštine Crne Gore, da učestvuju u radu sjednice, pozvani su:

• potpredsjednik Vlade za politički sistem, unutrašnju i vanjsku politiku i ministar pravde, Zoran Pažin,
• ministar za ljudska i manjinska prava, Mehmed Zenka,

Da učestvuju u radu sjednice pozvani su i predstavnici:

- Delegacije Evropske unije u CG, šef Delegacije, izvanredni i opunomoćeni ambasador Aivo

Orav,

          međunarodnih organizacija sa sjedištem u Crnoj Gori:

- OEBS- šefica Misije, ambasadorka Maryse Daviet,

- rezidentna koordinatorka Sistema Ujedinjenih nacija, Fiona McCluney,

- savjetnica UN za ljudska prava, Anjet Lanting,

- UNDP- predstavnica za Crnu Goru, Daniela Gasparikova,

- UNICEF - v. d. šefice Predstavništva, Michaela Bauer,

- UNHCR - predstavnica za Crnu Goru Roberta Montevecchi,

NVO-e  koja se bavi pitanjima ljudskih prava i sloboda i monitoringom rada Odbora za ljudska prava i slobode:

- “Građanska alijansa”, programski direktor Milan Radović.

****

 

Izvještaj o radu Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za 2019. godinu dostupan je na linku: http://zakoni.skupstina.me/zakoni/web/dokumenta/zakoni-i-drugi-akti/949/2249-13308-00-72-20-10.pdf